شوید گیاه دارویی منطقه شرق اصفهان

شويد: Anethum graveolens-تيره :Apiaceae چتريان -نام انگليسي:Dill:
شويد: Anethum graveolens
تيره :Apiaceae چتريان
نام انگليسي:Dill

 

 
گياهشناسي
گياهي است يکساله به ارتفاع 30 سانتي متر تا يک متر و داراي ريشة راست است. ساقه آن استوانه اي، بي کرک، داراي خطوط طولي، در محل گره ها کمي فرورفته است.برگها متناوب بدون کرک با پهنک منقسم با بريدگيهاي نازک و نخي شکل. گلها کوچک و به رنگ زرد مي باشد. از مشخصات آن اين است که در پايه هاي اصلي و چترهاي فرعي آن انولوكر و انولوسل ديده نمي شود. ميوه اش بيضي، مسطح، به طول 3 تا 4 ميلي متر و عرض 3 ميلي متر به رنگ قهوه اي شکلاتي روشن است.در سطح آن برجستگيهاي نخي به رنگ مايل به زرد و در کناره هاي آن لبه بال مانند به رنگ زرد روشن ديده مي شود.

خواص دارويي و موارد مصرف
ميوه شويد داراي اثر درماني مشابه رازيانه، و زيره سياه است. اثر نيرو دهنده، مقوي معده، هضم کننده غذا، بادشکن، مدر، ضد تشنج، رفع استفراغ، و زياد کننده ترشحات شير است. شويد به عنوان چاشني در صنايع غذايي استفاده مي شود.

پراکنش
اين گياه در هندوستان ، انگلستان، آمريکا، بلغارستان ، اسپانيا و ايتاليا در سطوح وسيع كشت مي شود.

نيازهاي اکولوژيکي:
در مناطق آفتابگير و خنک به خوبي رشد مي کند، در تمامي خاکها قابل کشت است اما خاکهاي لومي کمي اسيدي (pH: 5/6-6/5) که داراي زهکش مناسب باشند براي آن ايده آل مي باشد. در خاکهاي کاملا" شني گياه ممکن است تحت تنش خشکي قرار گيرد و در خاکهاي رسي
جوانه زني دچار مشکل مي شود.

خواص شوید( شبت)
شوید(Dill) گیاهی است یک ساله به ارتفاع 30 سانتی متر تا یک متر(گاهی بیشتر) و دارای ریشه راست، مخروطی شکل و به رنگ سفید است. طول ریشه متغیر و بین 10 تا 30 سانتی متر می باشد. ساقه آن منشعب استوانه ای بی کُرک، دارای خطوط طولی و در محل گره ها کمی فرو رفته است.
برگ های تازه و خشک شده این گیاه مانند زیره سیاه ، معطر می باشند و برای طعم دهی در خیلی از غذاها به کار برده می شوند.
زمان و نحوه کاشت شوید به چگونگی استفاده از اجزای گیاه(بذر یا پیکر رویشی) بستگی دارد.
اگر هدف از کاشت، تهیه بذر و استخراج اسانس از پیکر رویشی گیاه باشد، زمان مناسب برای کاشت شوید اوایل بهار(اواخر اسفند) می باشد. ولی اگر هدف از کاشت شوید، استفاده به عنوان ادویه و سبزی باشد، از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت زمان مناسب کاشت گیاه می باشد. کاشت این گیاه بسیار راحت می باشد، به همین دلیل این گیاه برای کسانی که برای اولین بار می خواهند گیاهی را بکارند، بسیار مناسب است.

ترکیبات شیمیایی
میوه شوید دارای 5/2 تا 4 درصد اسانس می باشد که مقدار آن براساس منطقه جغرافیایی و فصل تغییر می کند و تا 7/7 درصد هم می رسد. قسمت اعظم اسانس میوه شوید، دـ کارن، لیمونن و آلفافلاندرن است که هر سه حدود 90 درصد اسانس را شامل می شوند.
ترکیبات دیگر میوه شوید عبارتند از: دیلانوزید، کومارینها، کامپفرول و ترکیب 3ـ گلوکورونیده آن، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاوونوئیدها، اسیدهای فنلی، پروتئین(حدود 16 درصد)، چربی (حدود 15ـ 10 درصد). اسانس سر شاخه هوایی شوید که از سر شاخه تازه آن به روش تقطیر با بخار آب به دست میآید، شامل 28 تا 45 درصد ترکیبات کتونی مانند کارون می باشد که بر اساس فصل محصول
‌برداری متفاوت است.
ریشه گیاه شوید نیز دارای اسانس است که 95 درصد اسانس ریشه را آلفا ـ بتاپینن تشکیل می دهد.

موارد استعمال
شوید در درمان سوء هاضمه ، نفخ(به ویژه نفخ کودکان) و اسپاسم استفاده می شود. همچنین تسکین دهنده، ملین، مقوی معده، ضد استفراغ، محرک ترشح شیر ، مدر و کاهش دهنده چربی خون است. همچنین به عنوان طعم دهنده و معطر کننده در صنایع غذایی و فرآوردههای آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. در استعمال خارجی، اثر نرم کننده و التیام دهنده دارد، ولی بیشتر در مصارف داخلی مورد استفاده قرار می گیرد.

شوید در دامپزشکی
تزریق وریدی دم کرده سر شاخه هوایی شوید به حیوانات، باعث پایین آمدن فشار خون ، گشاد شدن عروق خونی، تحریک تنفس و کند شدن ضربان قلب میشود. از میوه آن برای رفع نفخ و دردهای ناشی از آن در چهارپایان استفاده می شود.

موارد استعمال در طب قدیم
شوید از نظر طبیعت ، گرم و خشك است. به همین دلیل گرم مزاجان باید آن را با آب ‌لیمو و سكنجبین و آب غوره و ترشیها بخورند و سرد مزاجان باید آن را با قرنفل و دارچین و عسل بخورند.
به طور سنتی از آن برای افزایش ترشح شیر و درمان قولنج نوزادان، سرفه، درد معده، بواسیر، بی خوابی ، یرقان، اسکوربوت و زخمها و به عنوان بادشکن استفاده می کرده اند.

آثار فارماکولوژیکی
همان طور که در بالا ذکر شد، فواید بی نظیر و مفید شوید حاصل دو جزء شفابخش موجود در آن می باشد:
* مونوترپن ها(monoterpenes) شامل: کارون(carvone)، لیمون(limonene) و آنتوفوران(anethofuran)
* و فلاوونوئیدها شامل: کامپوفرول(kaempferol) و ویکنین(vicenin)

حفاظت در برابر رادیکال های آزاد و دیگر مواد سرطان زا "
مشخص شده است که اجزای مونوترپنی موجود در شوید موجب فعال شدن آنزیم گلوتاتیون S ترانسفراز می شود. این آنزیم موجب پیوستن مولکول آنتی اکسیدان گلوتاتیون به مولکول های اکسید شده می شود و بدین ترتیب بدن را از آسیب رادیکال های آزاد حفظ می کند.
فعالیت روغن های فرار موجود در شوید مانند جعفری، انواع خاصی از مواد سرطان زا مانند بنزوپیرن را که در دود سیگار ، دود زغال چوب و دود ناشی از سوختن آشغال ها وجود دارد، خنثی می کند.

شوید؛ ادویه ای ضد باکتری :
اسانس(روغن های فرار) میوه شوید دارای اثرات ضد باکتریایی می باشد. شوید از این لحاظ مانند "سیر" عمل می کند.

شوید؛ برای پیشگیری از پوکی استخوان :
شوید یک منبع بسیار خوب از کلسیم می باشد. کلسیم برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوانی که بعد از یائسگی و یا در برخی شرایط خاص مانند آرتریت روماتوئید اتفاق می افتد، بسیار سودمند است.علاوه بر کلسیم، شوید منبع خوبی از فیبر و املاحی چون منیزیم، آهن و منگنز می باشد.

 

دیگر فواید
یکی از موارد استفاده شوید، تزئین غذا مانند سالادها، سوپ ها، غذاهای دریایی و ... می باشد.
عصاره اتانولی میوههای شوید درست مانند اسانس آن دارای اثرات ضد التهابی، آرام بخشی و دیورتیکی می باشد. اسانس روغنی شوید برای کشتن کرم قلابدار (Hook-worm) مفید است.

مصرف زیاد شوید
زیاده روی در خوردن شوید، نیروی جنسی را ضعیف و اسپرم را خشک و بینایی چشم را کم می کند. گزارش شده که مصرف زیاد برگ های شوید، باعث بروز لکههای سیاه بر روی پوست می شود که به علت ترکیبات فورانوکومارینی پیچیده آن است.

تخم شوید
تخم شوید به طور سنتی برای تسکین و آرام بخشی معده بعد از وعده های غذایی استفاده می شد.
جانشین برگ شوید، تخم شوید و روغن شوید است. برای این كار عصاره برگ تازه شوید را با روغن زیتون به نسبت مساوی مخلوط كرده و با شعله ملایم می جوشانند تا آب آن تمام شود، ولی باید مراقب بود تا نسوزد؛ یا برگ تازه آن را در روغن زیتون ، پرورده نمایند و مكرر تجدید كنند كه خوب پرورده شود. این روغن برای درد مفاصل و اعصاب و نرم كردن سفتیها بسیار موثر است.
تخم شوید به عنوان ادویه و چاشنی در غذاها به کار برده می شود. تخم شوید از برگ آن گرم تر و خشك تر است. در غذاها و ترشیها برای معده مفید است. خوردن ترشی آن بعد از طعام قی آور و مضر گرم مزاجان است.
تخم سوخته آن از تخم خام آن هم گرم تر و خشك تر است.
گرد آن زخمهای تر و چركی را خشك می ‌‌كند.
دم كرده تخم شوید برای تسكین درد معده، رفع دلپیچه اطفال، و برای ازدیاد شیر مادران و بی خوابی اثرات مفید دارد. دم كرده آن 4 تا 18 گرم تخم آن در هزار گرم آب است كه ۲ تا 3 فنجان در روز بعد از هر غذا باید مصرف شود. جوشانده 50 تا 100 گرم برگ و سرشاخه شوید در هزار گرم آب، برای استعمال خارجی به کار می رود.
از شوید برای آرامش اعصاب و برای كاهش ورم و درد و متوقف كردن سكسكهها استفاده می شود.
 منبع : مرکز مقالات کشاورزی

زراعت یونجه

ازتیره لگومینوز بوده و به علت غنی بودن از پروتئین ،کلسیم و ویتامین و خوش خوراک بودن و درصد کم سلولز در ردیف بهترین گیاهان علوفه ای قرارمی گیرد و به آن طلای سبز میگویند. یونجه اولین گیاه زراعی است که بعنوان علوفه کشت شده است .خاستگاه یونجه منطقه شمال غرب ایران ،منطقه آناتولی شمال ترکیه و منطقه قفقاز می باشد. یونجه درحدود65گونه دارد و با تعداد زیادی واریته در تمام نقاط جهان پراکنده شده است که ازاین تعداد33 درصد چندساله و بقیه یک ساله و علف هرز دیده می شود. سطح کشت یونجه درایران 560هزارهکتار می باشد.

گونه های زراعی:

1-یونجه ی معمولی ( Medicago sativa ) :

با گل های به رنگ ارغوانی، بنفش، آبی مهمترین گونه زراعی در جهان است و بیش از 90 درصد یونجه زراعی در ایران مربوط به این گونه است ارتفاع بوته دراین گونه از60سانتیمتر تا100سانتیمتر متغیر و نسبت به گرما و سرما مقاومت خوبی دارد.

2-یونجه ی داسی شکل یا گل زرد(Medicago falcate ):

با گل های زردرنگ و میوه ی داسی شکل در تکامل یونجه معمولی نقش مهمی ایفا کرده است مقاومت به سرمایش بسیاربالا بوده و تحت پاره ای شرایط سرمای 60- درجه سانتی گراد را به خوبی تحمل می کند.

3- یونجه Medicago Media :

این گروه از تلاقی یونجه های گروه 1و2 بوجودآمده و برای کاشت در مناطق معتدل مناسب است گل های این گونه به رنگ های صورتی، سفید، زرد قابل مشاهده می باشد. ارتفاع این یونجه از80-50سانتی متر متغیر می باشد.

مشخصات گیاه شناسی:

الف : ریشه : یونجه دارای 2 نوع ریشه میباشد

1 – ریشه اصلی: مستقیم – عمیق – ضخیم که در شرایط مناسب بافت خاک میتواند تا عمق 7 متری در خاک نفوذ کند .

2 – ریشه های جانبی: که از ریشه اصلی منشعب شده و وظیفه استحکام گیاه در خاک و جذب آب و املاح را بر عهده دارند گره های تثبیت کننده ازت از گروه باکتریهای Rhizobium meliloti از جنس باکتریهای همزیست ( ریزوبیوم ) بر روی این ریشه ها تشکیل میشوند .

ب – ساقه:

ساقه اصلی یونجه به مرور زمان در نزدیک سطح زمین ضخیم و چوبی شده و به یک طوقه تبدیل میشود در محل طوقه جوانه هایی وجود دارند که بعدا به ساقه های یونجه تبدیل میشوند تعداد ساقه هایی که از طوقه خارج میشود بسته به ژنوتیپ بین 5 تا 40 عدد متغیر است ارتفاع ساقه ها نیز بین 40 تا 80 سانتیمتر و گاهی 1 متر نیز میرسند ساقه های سبز دارای مغز زیادی بوده و ارزش قابل توجهی دارد در صد پروتئین نیز در اندامهای مختلف یونجه متفاوت است بطوریکه در ساقه های اصلی 10 تا 11 در صد در شاخه ها 13 تا 16 در صد در برگها 21 تا 23 در صد و در گلها 31 تا 34 در صد میباشد .

ج – برگها:

یونجه بعد از جوانه زنی یک جفت برگ بنام برگهای کوتیلدون ( برگهای لپه ای ) بوجود می آورد که از مرکز آنها اولین برگ ساده قلبی شکل با دم برگ طویل ظاهر میشود برگهای اصلی بصورت 3 برگچه ای میباشد برگچه ها بیضوی با حاشیه ای مضرس و کرک دار بوده بطوریکه برگچه وسطی با یک دم برگچه کوتاه ولی 2 برگچه کناری بدون دم برگچه به دمبرگ اصلی متصل میشود .

د – گل:

آرایش گل بصورت خوشه ای مرکب دم گل بسیار طویل که در آن 5 تا 50 گل ممکن است وجود داشته باشد کاسه گل از 5 کاسبرگ متصل بهم درست شده و جام گل شامل 5 گلبرگ به قرار زیر است. بزرگترین گلبرگ استاندارد یا درفش نامیده میشود. 2 گلبرگ کوچک بال( Wing petal ) نامیده میشود. 2 گلبرگ از همه کوچکتر ناو( Keel petal )خوانده میشود. تعداد پرچم ها 10 عدد است که از این تعداد 9 عدد بهم پیوسته و یکی آزاد می باشد چنین وضعیتی(9+1) را دیادلف میگویند اگه پرچم ها با هم باشند مونودلف می گویند. یونجه گیاهی است دگرگشن( آلوگام) ولی حدود 10درصد نیز خود گشنی دارد. تلقیح بوسیله حشرات بویژه زنبوران عسل انجام میگیرد زمانیکه زنبورها برای جمع آوری شهد بر روی گل می نشینند به محض تماس بدن آنها گلبرگهای ناو پاره شده و پرچم ها آزاد و بشدت به درفش برخورد می کنند در نتیجه عمل لقاح صورت می گیرد عمل آزاد شدن اندام جنسی از گلبرگهای ناو به منظور لقاح و گرده افشانی را تریپینگ می نامند( Tripping ) لازم به یاد آوری است که به منظور تولید علوفه عمل تریپینگ زمانی لازم نیست و فقط زمانی که هدف بذر گیری این عمل انجام می شود.

ر: میوه :

میوه یونجه بصورت یک نیام پیچ دار و حلزونی با بذر های کلیوی شکل میباشد بذر ها به رنگ زرد یا مایل به قهوهای با وزن 1000 دانه 2تا 3گرم دیده می شود. ازدیاد یونجه با بذر است ولی به صورت غیر جنسی نیز از طریق قلمه و ساقه و ریشه قابل تکثیر می باشد قوه نامیه در حضور یونجه کم و پس از 3 سال بشدت کاهش میابد لذا برای کاشت بهتر است از بذر های یکساله استفاده شود .

 

اکولوژی یونجه :

الف : خاک مناسب : به دلیل اینکه یونجه تابع شرایط آب و هوایی منطقه از 3تا 5 سال در یک زمین باقی می مانند و نیز در اثر حرکات ماشین آلات در مراحل مختلف داشت و برداشت خاک مزرعه بتدریج سفت و فشرده می شود لذا باید یونجه را در خاکهایی کشت کرد که عمق زراعی آن کمتر از 20 سانتیمتر نباشد خاکهای رس شنی و شنی رس مناسب کشت گیاه است این گیاه قابلیت کشت در خاکهای شور و آهکی را نیز دارد در محمدوده PH خنثی تا کمی قلیایی بهترین رشد را یافته و در PH های کمتر از 5/5 قادر به ادامه رشد نخواهد بود .

ب : آب وهوای مناسب : یونجه قدرت سازگاری زیادی به اقلیم های مختلف را دارد لذا در نقاط مختلف دنیا کشت می شود از نظر دمایی از 54- تا 60- درجه سانتی گراد را به شرط وجود پوشش برف تامین میکند دمای مطلوب و بهینه بین 15 تا 30 درجه سانتیگراد می باشد

کاشت یونجه :

با توجه به اینکه یونجه مدت زیادی زمین را می پوشاند و همه ساله نیز از آن در چندین چین یا نوبت محصول برداشت می شود لذا آماده کردن زمین برای آن دارای اهمیت می باشد بلیل کوچک بودن بذور بستر بذر باید نرم و خاک دانه ها کوچک باشد یونجه گیاهی است که هم به صورت پاییزه و هم به صورت بهاره امکان کشت آن وجود دارد ولی کشت بهاره آن رایج و مرسوم است برای کشت بهاره زمین مورد نظر را در پایییز سال قبل به عمق 15تا 30 سانتیمتر شخم می زند اضافه کردن 20 تا 30 تن کود دامی پوسیده به ازای هکتار قبل از شخم پاییزه توصیه می شود . در بهار 1یا 2 هفته قبل از کاشت شخمی عمود بر شخم اصلی اعمال و مزرعه را دیسک می زنند بهتر است به منظور تسطیع از ماله یا تسطیع کن های ویژه یونجه استفاده شود پس از آماده کردن زمین کشت بذر به 2 صورت انجام می شود .

الف : به صورت دست پاش و یا بذر افشان : کشت دست پاش بدترین نوع کشت در یونجه می باشد زیرا به دلیل عدم توزیع بذور بذوری که در عمق cm 10 خاک قرار می گیرند هرگز سبز نمی شوند .

ب: کشت ردیفی : در اینحالت با استفاده از ردیف کار یونجه کشت انجام می گیرد فاصله ردیفها 20 تا cm 25 و فاصله بذور بر روی ردیفها 3تاcm 4 در نظر گرفته می شود اگر هدف تهیه بذر باشد فاصله ردیفها را میتوان 60 تا cm 90 در نظر گرفت .

برای زیر خاک کردن بذور در حالت دست پاش از ماله یا شن کش استفاده میکنند میزان بذر مصرفی در حالت دست پاش kg 30تا40 و در کشت ردیفی kg 15تا 10 در هکتار می باشد بهتر است کشت به صورت هیرم کاری باشد تا مشکل جابه جایی بذور کاهش یابد .کشت یونجه به صورت مخلوط با گرامینه ها – گراس ها- بویژه جو به نسبت 9به 1 یونجه در مقابل جو انجام می شود . کشت مخلوط دارای محسناتی است از جمله :

1-چون در سال اول و در چین اول یونجه محصول چندانی نمی دهد از محصول گراس – گرامینه استفاده می شود .

2-رشد گراس در بهار زودتر از یونجه است لذا بوته های جوان یونجه را از تشعشع آفتاب محافظت میکند .

3-مخلوط یونجه با گراس به علت داشتن کربو هید رات بالا خوش خوراک تر است .

4- محصول یونجه با گراس به هنگام خشک کردن آسیب کمتری می بیند .

مقدار كود

1-ازت : در بين كودهاي مورد نياز ازت كمتر مورد استفاده قرار مي گيرد زيرا گياه در طي دوران رشد به علت تثبيت ازت توسط باكتريهاي همزيست (ريزوبيوم) مي توانند نيتروژن مورد نياز خود را تامين كنند ولي به عنوان كود استارتر (شروع كننده) 20_40 كيلو گرم در هكتار كود نيتروژنه مصرف مي شود

2 -فسفر و پتاس :بسته به نياز خاك 100تا 150كيلو گرم در هكتار مصرف مي شود

نكته 3 _به علت اينكه يونجه به مدت چندين سال در زمين باقي مي ماند لذا در اثر آبياريهاي مكرر خاك مزرعه بعد از چند سال اسيدي مي شود و لازم است براي افزايش ph و خنثي كردن اسيدهاي مضر هر چند سال يك بار به مزرعه آهك اضافه گردد

عمليات داشت :

1-واكاري : در مزارع يونجه معمولا در سال اول لكه هاي خالي در سطح مزرعه ديده ميشود به دلايل زير:

الف : پايين بودن قوه ناميه بذور يونجه، ب : توزيع غير يكنواخت بذر در كشت دست پاش، پ : سبز نشدن بذري كه در اعماق قرار گرفته اند، ج : سله بستن خاك، خالي ماندن محل گياه همراه: خالي ماندن اين محلها به تدريج موجب توسعه علفهاي هرز شده لذا بعد از برداشت چين اول در اين محل اقدام به بذر پاشي مي كنند

2 - كود دادن : علاوه بر كودهايي كه قبلا و در موقع كاشت به زمين اضافه مي شود به نسبت محصولي كه ساليانه از زمين برداشت مي شود همه ساله در آخر پاييز بسته به نياز خاك از كود پتاسه يا فسفره استفاده مي كنند

3-آبياري : يونجه گياهي است كه براي توليد محصول به آب كافي نياز دارد و به نسبت آبي كه دريافت مي كند محصول نيز توليد مي نمايد به طور كلي نياز به آب در محصولات به بافت و ساختمان خاك و ميزان نزولات آسماني و عمق خاك و درجه حرارت در يونجه به تعداد چين برداشتي بستگي دارد در يونجه قبل از كاشت آبياري صورت گرفته و آبياري هاي بعدي بعد از ظهور گياهچه و در اوايل رشد بلافاصله كم و حجم پايين آب انجام مي گيرد با ادامه رشد بر فواصل آبياري اضافه شده و ميزان آب آبياري نيز افزايش مي يابد يونجه در سال 15-30نوبت آبياري مي شود در مناطق معتدل و سرد سير هر 8-10روز و در مناطق گرمسير 4-6روز يك مرتبه آبياري مي شود آبياري به سه صورت :

الف)آبياري غرقابي يا كرتي: اگر شيب زمين و غير يكنواخت باشد زارع مجبور به چنين آبياري مي شود

ب)آبياري نشتي يا رديفي: كه به منظور جلوگيري از سله بستن استفاده مي شود

ج ) آبياري باراني: در سال اول به علت كوبيده شدن خاك اين نوع آبياري ايجاد مشكل مي كند ولي از سال دوم به بعد داراي محسنات زير است:

صرفه جويي در مصرف آب، حفظ رطوبت خاك، امكان توزيع كود همراه آب

4_ مبارزه با آفات بيماريها و علفهاي هرز : يونجه در اوايل رشد از رشد بسيار كمي بر خوردار است كه امكان غلبه به علفهاي هرز در آن وجود دارد بدين ترتيب نه تنها رشد يونجه به تاخير مي افتد بلكه كيفيت علوفه برداشتي نيز كاهش مي يابد مهمترين علف هرز مزارع يونجه گياه انگل گلداري به نام سس cuscuta مي باشد اين گياه پس از رويش به دور ساقه پيچيده و ارتباط خود را با زمين قطع مي كند و با اندام مكنده خود از شيره پرورده گياه تغذيه مي نمايد

راههاي مبارزه با سس :

الف ) روش پيشگيري : 1 -بوجاري كردن بذور: بذور يونجه كليوي شكل و صاف در صورتي كه بذور سس تقريبا گرد و نا صاف هستند لذا يا مخلوط كردن توده بذري با پودر آهن و عبور دادن بذور از دستگاه سس گيري كه داراي يك آهن ربا است عمل بوجاري انجام مي دهد، 2- عدم استفاده از كودهاي دامي آلوده، 3-عدم استفاده از آبهاي آلوده، 4-لايه روبي وحذف علفهاي هرز

ب ) مبارزه زراعي : 1 -انجام تناوب زراعي، 2 -ايجاد دوره خشكي، 3 -سوزاندن بوته هاي آلوده با شعله افكن

ج ) مبارزه شيميايي :

1 -قبل از اتصال سس به يونجه از سم داكتال به ميزان 3-5ليتر در هكتار

2 -بعد از اتصال سس به يونجه 7-15 ليتر در هكتار سم داكتال

3 -از سموم عمومي نظير رانداب گراماكسون به منظور حذف بوته هاي آلوده استفاده از سموم شيميايي علاوه بر گران بودن به علت باقي ماندن آنها در زنجيره غذايي خطرات زيادي دارد لذا نكته اصلي در زمان كاشت داشتن مزرعه اي عاري از علفهاي هرز مي باشد خلوص بذور در زمان كاشت بايد بيش از 98% باشد و 2% باقي مانده نيز نبايد بذر سس باشد

گل جاليز orobanche از ساير علفهاي هرز يونجه بوده و براي مبارزه مي توان از مگس گل گل جاليز استفاده كرد بعضي از علفهاي هرز نظير جو وحشي و گندم داراي خار مي باشد و به هنگام تعليف دام موجبات زخمي شدن مخاط حيوان مي شود برخي ها مانند علفهاي پياز دار موجب تغيير در طعم و بوي شير مي شوند در مورد آفات مهمترين آفات يونجه سوسك ريز به رنگ قهوه اي تا سياه به نام سرخورطومي يونجه hypera miner اين آفات زمستان را بصورت حشره بالغ در زير علفهاي هرز يا درون خاك سپري كرده و در بهار پس از جفت گيري در ساقه هاي جوان تخم ريزي مي كنند آسيب بوسيله لاروهاي اين حشره ايجاد مي شود كه از تمام برگ به جز رگبرگ تغذيه مي كند به منظور مبارزه مي توان چين برداري اول را به جلو انداخت و يا در اوايل بهار پس از خروج حشره كامل از سموم شيميايي نظير ديازينول وليندين فن والريت استفاده نمود از بيماريهاي كتان به بيماري لكه برگي پوسيدگي ريشه ريشه و نماتد اشاره كردكه مهمترين عامل براي مبارزه استفاده از رقم مقاوم می باشد.

برداشت يونجه :

مهمترين عوامل كه بايد در برداشت يونجه مورد توجه باشند :

1 -ميزان عملكرد 2 - كيفيت علوفه 3 - تاثيري كه برداشت بر روي دوام گياه مي گذارد

زمان برداشت در يونجه عامل مهمي براي بدست آوردن علوفه با كيفيت بالاست اگر برداشت زودتر از موعد مقرر باشد كيفيت بالا ولي عملكرد پايين مي آيد و اگر ديرتر از موعد مقرر باشد كيفيت پايين و عملكرد بيشتر مي شود بهترين زمان براي برداشت يونجه زماني است كه 10-25 درصد مزرعه به گل نشسته باشد بايد توجه داشت كه يونجه اي را كه در پاييز كشت شده نبايد در سال اول برداشت كرد و يونجه اي را كه در بهار كشت شده براي تقويت گياه در زمان گل دادن كامل برداشت نمود هر اندازه فاصله زماني برداشت چين ها به هم نزديكتر باشند بدليل پايين بودن ميزان ذخيره كربوهيدرات ها و مواد غذايي گياه دچار صدمه مي شود لذا يونجه هرگز نبايد يونجه را قبل از رسيدن به ارتفاع 15-25 سانتي متر برداشت نمود موضوع ديگر در زمان برداشت يونجه ارتفاع برش از سطح خاك كه بايد 5-10 سانتي متر در نظر گرفته شود بهتر است درو در اوايل صبح انجام شود به منظور برداشت بذر زماني كه 75% غلاف ها به رنگ تيره در آمده برداشت صورت مي گيرد .

بذر :

اندام تکثیر جنسی گیاه را بذر گویند. بذر از قسمت های پوسته ، بافت ذخیره مواد غذایی و جنین تشکیل یافته است.در بعضی از گیاهان بافت ذخیره ای جزئی از جنین می باشد.

اندام تکثیر جنسی گیاه را بذر گویند. بذر از قسمت های پوسته ، بافت ذخیره مواد غذایی و جنین تشکیل یافته است.

در بعضی از گیاهان بافت ذخیره ای جزئی از جنین می باشد.

پوسته ی بذر : نقش پوسته بذر حفاظت بافت ذخیره ای و جنین ، کنترل تبادل بین جنین و محیط خارج و در مواردی کنترل جوانه زنی بذر است. هرگونه آسیب به پوسته سبب کاهش قدرت حیاتی بذر می گردد.

ضخامت و مقاومت فیزیکی پوسته بذر در گیاهان مختلف بسیار متفاوت است. پوسته بعضی از بذر ها در مقابل نفوذ آب و هوا مقاوم بوده و یا قسمتهای مختلف بذر دارای مواد بازدارنده متابولیسم جنین هستند. بذرهایی که زنده هستند ، ولی بعلت یک یا چند عامل فوق قادر به جوانه زدن در شرایط مساعدی از تهویه ، حرارت و رطوبت نباشد در اصطلاح در خواب گویند. این گونه بذر ها را میبایستی تحت شرایط خاصی قرار داد تا قادر به جوانه زنی شوند. خواب از خصوصیات مهم بذرهای گیاهان مرتعی و علفهای هرز بوده و اساس سازگاری و تطبیق سیکل حیاتی آنها با شرایط محیطی می باشد. وجود خواب در بذر علف های هرز سبب اشکال در کنترل آنها می شود.

زیرا علفهای هرز هنگامی قابل کنترل هستند که جوانه بزنند. خواب در بذر گیاهان زراعی سبب ضرورت مصرف مقدار بیشتری بذر برای حصول پوشش یکنواخت مزرعه می گردد. خواب بذر همیشه صفت نامطلوبی بشمار نمی رود. همانطور که گفته شد خواب بذر گیاهان بومی مراتع طبیعی و علفهای هرز از اساس مهم سازگاری آنها با شرایط محیط رشد است. تحت بعضی شرایط وجود خواب کوتاه مدت در بذر گیاهان زراعی نیز مطلوب می باشد.

مثلا وقوع بارندگی طی دوران رسیدگی محصولاتی مانند گندم یا جو سبب جوانه زدن دانه ها در داخل سنبله ها می شود. نیام های رسیده بادام زمینی نیز ممکن است در خاک مرطوب جوانه زنند. در چنین شرایطی وجود یک خواب کوتاه مدت ( چند هفته ای ) در بذر برای جلوگیری از جوانه زدن بسیار مطلوب است.

در بعضی دیگر از گیاهان مانند سیب زمینی بوجود خواب در غده برای جلوگیری از رشد جوانه ها در دوران انبارداری نیاز است. بذر بعضی از گیاهان علوفه ای دارای خواب بوده و ممکن است که رفع خواب بذر مورد کاشت ضرورت داشته باشد. هرگاه مقاومت فیزیکی پوسته عامل خواب بذر باشد ممکن است بوسیله خیسانیدن بذر در آب این مقاومت از بین برود و یا بذر را برای مدت نسبتا طولانی در معرض فعالیت میکروبی قرار داد.

برای اینکار ممکن است بذر را چند ماهی زودتر کاشت تا در معرض فعالیت میکروبی قرار گیرد. پوسته های غیر قابل نفوذ را می توان بوسیله تیمار بذر با اسید سولفوریک ، خراش دادن سطح بذر از طریق سایید توسط اختلاط و زیر و رو کردن با موادی مثل ماسه ، قرار دادن بذر بطور متناوب در سرما و گرما و یا قرار دادن بذر در معرض فعالیتهای میکروبی قابل نفوذ نمود. گذشت زمان نیز ممکن است ازطریق اکسیداسیون تدریجی مواد روی پوسته سبب رفع مانع تبادل هوا و یا آب گردد.

مواد بازدارنده موجود در پوسته را می توان با شستشوی بذر حذف نمود. بافت های ذخیره ای بذر : معمولا لپه ها در گیاهان دولپه و اندوسپرم در گیاه تک لپه ، بافتهای ذخیره ای بذر ها را تشکیل می دهند.بخشی از ذخیره غذایی بذر کرچک و قهوه در اندوسپرم و قسمتی از ذخیره غذایی بذر چغندر و فلفل در پریسپرم ( خوروش ) قرار دارد. قسمت اعظم این مواد ذخیره ای از کربوهیدراتها ، پروتئین ها و چربی ها تشکیل یافته است.

کیفیت و کمیت مواد ذخیره ای در قدرت سبز شدن بذر و مقاومت آن به شرایط نامطلوب ( از نظر جوانه زدن و سبز شدن ) و اندازه گیاهچه اهمیت زیادی دارند. زیرا قبل از این که گیاه بتواند بطور موثری فتوسنتز و جذب مواد غذایی از خاک را به انجام رساند ، به ناچار بایستی از مواد ذخیره ای خود در بذر استفاده کند.

به این طریق کمیت و کیفیت مواد ذخیره ای خود در انتخاب تاریخ و عمق کاشت بذر ، بخصوص تحت شرایط نامساعد سبز شدن و استقرار ، اهمیت زیادی پیدا می کند. ارزش تغذیه ای دانه نیز به کمیت و کیفیت ذخیره غذایی دانه بستگی دارد.